Ja, nu voel je 'em al aankomen. Ook in mijn loopbaan is in een vroeg stadium al een kink in de kabel gekomen. Verantwoordelijke: Een woordvoerster van het CDA. De onprettige conversatie vond afgelopen maandag plaats en ik kan je garanderen dat ik sindsdien (het is nu vrijdag) niet meer dan tien uurtjes mijn ogen dicht heb gehad.
Samen met klasgenoot en kameraad Wilco was ik bezig voor een Samengestelde Productie voor het vak Journalistiek. Bedoeling is een onderwerp naar keuze op twee a5'jes zo volledig mogelijk vanuit meerdere invalshoeken te belichten. In ons geval ging het om de vête tussen Geert Wilders en de radicale islamieten in Nederland. Een heet en spraakmakend onderwerp en dat was vooral te merken aan het gesprek met het Christen Democratisch appél.
Aangezien Wilco, die volgens mij kampt met de naweeën van zijn puberale ontkenningsfase, nog niet ballen genoeg ontwikkeld heeft om een deskundige aan de tand te voelen, heb ik de verantwoordelijkheid maar op me genomen. Naarmate het gesprek vorderde merkte ik al dat het geen 'pretje' zou worden. Ik begon dan ook onbewust een signalement te vormen van de vrouw die aan de andere kant van de lijn de hoorn stevig tegen de oren hield. Grijskroezig haar, vijfkantige bril met megadikke glazen en een zilververroeste ketting om de nek die ver tot onder haar hangtieten en boven haar eeuwenoude donkere kreukeljurk hing.
Na een paar vragen, die de evangeliste slim probeerde te ontlopen, besloot ik in de hoop op pikante uitspraken maar eens direct met de deur in huis te vallen. 'Wie is er schuldig aan deze gespannen situatie op rechts?', vroeg ik met de luidspreker aan. Na een paar seconden stilte schrok ik me een hoedje. Onze woordvoerster vond mijn vraag op zijn zachtst gezegd niet subtiel en diende mij van een keiharde repliek. 'Ben jij echt journalist?' Terwijl ik nog net geen traan hoefde weg te pinken, lag de matennaaier naast mij haast op de grond van het lachen.
Ik besloot het er niet bij te laten, want dit was natuurlijk te gek voor woorden. Een jonge ambitieuze journalist een minderwaardigheidscomplex van Zwolle tot aan Den Haag bezorgen was voor mij onacceptabel. 'Mevrouw, laat ik het even uitleggen. In Nederland heerst op rechts een uiterst gespannen sfeer. Enerzijds gecreëerd door de heer Wilders die met zijn visie aan populariteit wint, en anderzijds door de moslimradicalisten in ons land die met hun ideologie aan leden winnen. U vertegenwoordigt een politieke partij met standpunten. Dan moet u het of eens zijn met de visie van beiden of u bent het oneens met één van de twee of beiden?' Weer bleef het even stil.. Terwijl ik mijn hand op mijn hart legde uit angst voor nog een ontploffing, zag ik aan Wilco dat hij nog moest bijkomen van haar eerste uitbarsting.
Na een paar vragen, die de evangeliste slim probeerde te ontlopen, besloot ik in de hoop op pikante uitspraken maar eens direct met de deur in huis te vallen. 'Wie is er schuldig aan deze gespannen situatie op rechts?', vroeg ik met de luidspreker aan. Na een paar seconden stilte schrok ik me een hoedje. Onze woordvoerster vond mijn vraag op zijn zachtst gezegd niet subtiel en diende mij van een keiharde repliek. 'Ben jij echt journalist?' Terwijl ik nog net geen traan hoefde weg te pinken, lag de matennaaier naast mij haast op de grond van het lachen.
Ik besloot het er niet bij te laten, want dit was natuurlijk te gek voor woorden. Een jonge ambitieuze journalist een minderwaardigheidscomplex van Zwolle tot aan Den Haag bezorgen was voor mij onacceptabel. 'Mevrouw, laat ik het even uitleggen. In Nederland heerst op rechts een uiterst gespannen sfeer. Enerzijds gecreëerd door de heer Wilders die met zijn visie aan populariteit wint, en anderzijds door de moslimradicalisten in ons land die met hun ideologie aan leden winnen. U vertegenwoordigt een politieke partij met standpunten. Dan moet u het of eens zijn met de visie van beiden of u bent het oneens met één van de twee of beiden?' Weer bleef het even stil.. Terwijl ik mijn hand op mijn hart legde uit angst voor nog een ontploffing, zag ik aan Wilco dat hij nog moest bijkomen van haar eerste uitbarsting.'We moeten het samen doen. Met zijn allen de schouders eronder zetten. Wij bieden iedereen mogelijkheden en bla bla bla ging ze weer verder met haar politieke prietpraat. Het was duidelijk dat ze in deze hete kwestie geen partij wilde of durfde te kiezen. Voor mij rampzalig. Want én ik zat met de gebakken peren voor het werkstuk én mijn journalistieke loopbaan werd op vrij brute wijze aan de kaak gesteld. Emotioneel als ik was lukte het me niet vlak na de conversatie het gesprek te evalueren. Dat lukt me nu wel.
'Woordvoerders zijn dé beste misleiders', had oud-docent Asing Walthaus al eens geroepen. Dat is me nu duidelijk geworden. Vooral de benadering is uitermate belangrijk. In het geval van het CDA had ik het veel rustiger en duidelijker moeten aanpakken. Het gesprek begon vrij onvoorbereid. Dat deed ik bewust omdat ik vind dat ik zo beter kan inhaken op de antwoorden van de geïnterviewde. Als je alle vragen al kant en klaar hebt, dan wijk je er minder snel vanaf waardoor je minder interactie krijgt. Voordat ik mijn 'hamvraag' stelde, had ik haar moeten uitleggen waarom er wel een schuldige moet zijn. Dan kan ze er niet om heen, en moet ik ook wel antwoord krijgen op mijn vraag.
Het is dus uitermate belangrijk te weten wat voor type je ondervraagt. Kan ik bij dit type brutaal of erg kritisch zijn? Moet ik mijn vraag inleiden of is dit het juiste moment om direct te zijn? Is deze vraag gepast gezien haar religieuze achtergrond die je al een beetje hebt kunnen schetsen? Is dit het juiste moment om in te haken op haar antwoord?
'Woordvoerders zijn dé beste misleiders', had oud-docent Asing Walthaus al eens geroepen. Dat is me nu duidelijk geworden. Vooral de benadering is uitermate belangrijk. In het geval van het CDA had ik het veel rustiger en duidelijker moeten aanpakken. Het gesprek begon vrij onvoorbereid. Dat deed ik bewust omdat ik vind dat ik zo beter kan inhaken op de antwoorden van de geïnterviewde. Als je alle vragen al kant en klaar hebt, dan wijk je er minder snel vanaf waardoor je minder interactie krijgt. Voordat ik mijn 'hamvraag' stelde, had ik haar moeten uitleggen waarom er wel een schuldige moet zijn. Dan kan ze er niet om heen, en moet ik ook wel antwoord krijgen op mijn vraag.
Het is dus uitermate belangrijk te weten wat voor type je ondervraagt. Kan ik bij dit type brutaal of erg kritisch zijn? Moet ik mijn vraag inleiden of is dit het juiste moment om direct te zijn? Is deze vraag gepast gezien haar religieuze achtergrond die je al een beetje hebt kunnen schetsen? Is dit het juiste moment om in te haken op haar antwoord?
Na het gesprek met haar kreeg ik een jonge, losse gozer van de SP aan de lijn. Dat merk je gewoon na tien seconden praten. Bij hem kon ik dan ook wel direct zijn en de vragen van niet al te veel inleiding en geslijm voorzien. Ik kon ook merken dat de SP-woordvoerder zich beter in mijn situatie kon verplaatsen. Zijn collega van het CDA kon of wilde dat niet. Dat geeft verder ook niet. Want het blijft een leerproces voor mij, en dit gesprek is een heel belangrijke les geweest voor mij. Bereid je voor en weet wie er aan de kant van de lijn zit!
